Slimme dingen voor slimme steden

In artikels over technologie gaat ‘blockchain’ nog met het meeste aandacht lopen hoewel het al sterk afgezwakt is tegenover vorig jaar. Ondanks alle hype blijven projecten nog in de fase van een ‘proof-of-concept’. De technologie biedt enorme mogelijkheden, maar de échte concrete toepassingen blijven voorlopig nog uit.

Toch is er nog een andere evolutie die steden en gemeenten onmiddellijk verder kan helpen en die minder aandacht krijgt: het ‘Internet of Things’ of ‘internet der dingen’. Dat dit minder aandacht krijgt zal er misschien mee te maken hebben dat er geen aantrekkelijke virtuele munt aan hangt, maar ook omdat het zaken zijn die al jaren een evolutie kennen.

IoT slaat er eigenlijk op dat je ‘dingen’ op een netwerk gaat aansluiten. Dit kunnen sensoren zijn die allerlei parameters meten of je gaat via dat netwerk bepaalde zaken aansturen. De GPS sensor in een tram of bus meldt bijvoorbeeld dat het voertuig bij een kruispunt aankomt, en het netwerk zal ervoor zorgen dat de verkeerslichten tegen dan op groen staan zodat dit openbaar vervoer een vlotte doorstroming kent.

Tegenwoordig zijn er nog maar weinig beperkingen om zo’n sensoren in te zetten. De technologie wordt kleiner waardoor zo in veel meer plaatsen in gebouwd kan worden, en doordat ze minder stroom verbruikt en batterijen beter worden moeten de sensoren niet noodzakelijk op een externe stroombron aangesloten zijn. Het komt er voor de lokale overheden daarom in de eerste plaats op aan om na te denken over welke informatie ze graag zou willen gebruiken. Daarna kan er gekeken worden welke sensoren die informatie kunnen aanleveren.

Reageren wanneer een sensor iets registreert kan al een eerste stap zijn in een betere dienstverlening. Het is beter dat een sensor een anomalie doorgeeft aan het bestuur dan een misnoegde burger. Beter is het wanneer de overheid zodanig veel informatie verzamelt dat ze op voorhand actie kan nemen. In ‘Big Data’ worden gegevens verzameld en gecombineerd met andere informatiestromen. Zo kan je bijvoorbeeld de metingen van het verkeer in een straat gebruiken om beter te voorspellen wanneer je preventief onderhoud op het wegdek moet doen.

Boots de werkelijkheid na

Een andere manier van voorspellen is het maken van simulaties. Door goed de stroom van voertuigen en mensen te kennen, verzamel je ook gegevens die je in een model kan zetten. Voor er een groot evenement plaatsvindt kan de politie nagaan wat het effect gaat zijn wanneer een straat afgesloten wordt. Komen er dan ook effectief minder mensen tot bij de evenementenzone, of wordt er elders chaos gecreëerd? Die scenario’s liggen dan al op voorhand klaar zodat wanneer het nodig is snel gehandeld kan worden.

Externe gegevens kunnen hier ook voor gebruikt worden. Wanneer onweders aangekondigd worden, kan het niveau van bufferbekkens alvast op voorhand verlaagd worden. We hebben het dan nog niet over de impact van IOT op het beheer van de gebouwen van een stad of gemeente! Ook hier vallen winsten te halen in het optimaliseren van het energiebeheer.

Om hier relevante patronen in te zien kan dan weer Artificiële Intelligentie (AI) gebruikt worden, maar dat is misschien een brug te ver voor de meerderheid van de Belgische gemeenten.

Het is een dunne lijn die bewandeld wordt bij het inzetten van sensoren. Onlangs werd in een publicatie het voorbeeld gegeven van slimme verlichtingspalen die ook het geluidsniveau in hun omgeving meten. Wanneer dit ’s nachts een drempel overschrijdt, bijvoorbeeld door een terrasje op een zwoele zomeravond, krijgen alle GSM’s in de omgeving van die paal een SMS’je met de vraag om het rustig aan te doen. Leuk voor de mensen die willen slapen, maar tegelijk lijkt dit sterk op een continue bewaking door ‘Big Brother’.

De opkomst der dingen

20 januari 2028 – Zoals iedere maandagochtend sinds een jaar belt rond 7:30 de pakjesdienst aan met de boodschappen voor deze week. Handig, omdat we zelfs zelf geen lijstje meer moeten opstellen, en toch iedere dag van gevarieerde en lekkere maaltijden kunnen genieten.

Doordat zowel in de ijskast als op heel wat verpakkingen sensoren zitten, weet de kruidenier nog voor ons wanneer we bijvoorbeeld bijna zonder melk of water zitten. 
Bovendien kent de leverancier onze smaak en gedrag. Zo weet hij dat het op dinsdagavond altijd druk is omdat de dochters naar de muziekschool moeten, en daarom is er dan iets voorzien dat zeer snel klaar is.

Omdat onze agenda’s gekoppeld zijn met zijn systeem weet hij ook dat we donderdag uit eten gaan, en die avond dus geen eten nodig is.

Ondanks het feit dat de gemiddelde temperatuur zelfs in de winter tegenwoordig nog maar amper onder de vijf graden komt, komen vorstdagen van tijd tot tijd nog eens voor in putje winter. Vandaag is er zo één. Ramen afkrabben is er gelukkig niet meer bij. M’n wagen kan in m’n agenda, en weet dat ik een afspraak heb bij een klant. Via m’n smartwatch weet hij ook dat ik wel degelijk ben opgestaan, en dus niet ziek nog in bed lig. Genoeg redenen om alvast de voorruitontdooiing op te starten op enkele minuten voor m’n vertrekuur.

Ondertussen heb ik natuurlijk een elektrische wagen. Nog niet één van de laatste generatie die ‘actief intelligent’ rijdt zoals m’n buurman. Nu het eerste autostradesegment is uitgerust met de nodige sensoren kan hij ’s morgens op weg naar het werk de krant lezen of nog een dutje doen. Enfin, de wagen is nu sinds hun scheiding van de buurvrouw. Hackers hebben van duizenden bestuurders de rijhistoriek op het Internet gegooid. Wanneer buurvrouw zag dat haar man dikwijls op het thuisadres van zijn secretaresse verbleef, heeft ze hem op straat gezet.

Nee, zo’n zelfrijdende wagen is nog niets voor mij, maar de ‘passieve intelligentie’ in mijn auto is wel handig. De wagen stuurt constant informatie over verkeersdrukte en weggesteldheid door naar een centraal systeem dat op zijn beurt andere wagens in de buurt op de hoogte houdt van plotse mist, vertragingen of een glad wegdek. Omdat ik ervoor gekozen heb de gegevens over mijn rijstijl, al dan niet plots accelereren of bruusk remmen, ook naar de verzekering door te sturen, krijg ik een interessante korting op mijn premie. Nu ja… ‘gekozen’ en ‘korting’ zijn niet de juiste woorden. Als ik het niet zou doen, zou de premie gewoon enorm veel duurder geworden zijn. Op dezelfde manier zijn de gegevens van onze weegschaal en fitness-apps gekoppeld met de ziekteverzekering. Wat me er aan doet denken dat ik deze week nog een uur moet trainen om een premieverhoging te ontlopen…

Natuurlijk zijn we nog niet zo ver als in het bovenstaande relaas, en zoals in iedere toekomstvoorspelling zal ze er wel ver naast zitten. Twee technologieën die hierboven aan bod komen vallen niet te ontkennen: bedrijven moeten rekening houden met de opkomst ‘Big Data’ en van het ‘Internet der Dingen’ of het ‘Internet of Things’ (IoT)

Het Internet der Dingen

Het ‘Internet of Things’ is letterlijk dat: allerlei ‘dingen’ zijn verbonden met een netwerk om op die manier efficiënt informatie uit te wisselen. Dit kan zijn om de ervaring van het product te verbeteren – zoals slimme sensoren in een wagen – of om preventief een signaal te geven – denk aan de lage melk-‘voorraad’, of ook nog aan sensoren in de wagen die waarschuwen voor een opkomend onderhoud.

Enerzijds creëert dit opportuniteiten, maar er komen ook nieuwe bedreigingen mee. De opportuniteiten zitten in het aanbieden van de slimme dingen, maar ook in het creëren van een dienstenmodel rond deze informatie. Enkele bedreigingen zijn de inbreuk op de privacy die een negatief imago kan doen ontstaan, en de beveiliging van de gegevens tegen onrechtmatig gebruik en hacking.

Big data

Al die ‘dingen’ creëren een massa gegevens. Enerzijds over het gedrag van één bepaalde persoon, anderzijds over het gedrag van de bevolking in het geheel. Het eerste kan mits de nodige analyse-tools gebruikt worden om zeer gepersonaliseerde diensten te leveren. Denk aan promoties gebaseerd op historisch koopgedrag die momenteel al mogelijk zijn. In een wereld van slimme, geconnecteerde, dingen zal een wagen niet alleen een signaal geven dat je na twee uur rijden wel aan een rustpauze toe bent, maar tevens vertellen waar het dichtstbijzijnde favoriete fast-food restaurant met speeltuin is omdat er gedetecteerd is dat de kinderen ook mee aan boord zijn.

Algemene data zijn dan weer interessant om te gebruiken in de forecasting en prijszetting van producten. Er kan bijvoorbeeld berekend worden wat de correlatie is tussen de geregistreerde G-krachten in een wagen en de ongevallen die de chauffeur veroorzaakt om bijgevolg de premie, of het rijgedrag, aan te passen.

Ook hier moeten bedrijven opletten dat Big Data niet tot Big Brother vervalt!